O stopy musimy dbać wszyscy. Niezależnie od wieku. Jesteśmy w stanie uniknąć wielu nieprzyjemnych dolegliwości ze strony stóp. Nie zawsze jednak da się im zapobiec, stąd tak duże zapotrzebowanie i zainteresowanie wizytami w gabinetach podologicznych. Istotną grupę osób korzystających z rad i pomocy specjalistów od stóp stanowią cukrzycy. Jak cukrzycy powinni dbać o stopy? Czego powinni unikać? Jak ma wyglądać codzienna pielęgnacja? Na te i inne pytania odpowiem poniżej. Masz cukrzycę? Tego musisz się dowiedzieć Świadomość dotycząca powikłań nieustabilizowanej cukrzycy jest coraz większa. Jednak pacjenci gabinetów to najczęściej osoby, które teraz tę wiedzę już posiadają, ale przez długie lata funkcjonowali bez tej świadomości. W tym momencie mogą jedynie przeciwdziałać dalszym komplikacjom, bo zmiany, jakie cukrzyca wywołała w obrębie ich stóp są już widoczne i dotkliwe. Jest jednak wiele osób, które włączając działania profilaktyczne odpowiednio wcześnie, mają szansę na uniknięcie wielu przykrych konsekwencji zaniedbanej cukrzycy. Stopa cukrzycowa – co to jest? Nieustabilizowany poziom cukru we krwi powoduje, że stopniowo uszkadzają się nerwy obwodowe i naczynia krwionośne. Pacjenci, często nie są świadomi tego, że nie mają czucia w stopach. Dopiero badanie w gabinecie uświadamia pacjentom i ich rodzinom, jak tak naprawdę wygląda sytuacja. Neuropatia cukrzycowa niesie za sobą szereg zmian w stopach i zagrożeń zdrowotnych. Stopy i palce zmieniają swój kształt, mięśnie przykurczają się, zmieniają się punkty podparcia. Chód osoby, która straciła czucie w stopach przypomina chód na lodzie, jest niepewny a palce są przykurczone. W miejscach przeciążeń pojawiają się modzele i odciski. Chory nie czuje bólu, który u osoby z prawidłowym czuciem zostałby zauważony od razu. Kiedy czujemy, że coś nas uwiera, kłuje, boli- reagujemy. U osoby z zaburzeniem czucia nie możemy na to liczyć. Bywa też tak, że pacjenci odczuwają silne bóle w obrębie kończyn dolnych, szczególnie w nocy. Nie oznacza to jednak, że czucie w stopach jest prawidłowe. Taki stan określa się mianem „bolących stóp bez czucia”.
Diabetyk z zaburzonym czuciem, jeśli nie ogląda swoich stóp regularnie, dowiaduje się o swoim problemie często dopiero wtedy, gdy pojawia się rana. Warto zauważyć, że u diabetyków skóra jest w gorszej kondycji a każde zranienie goi się słabo. Wtedy mamy do czynienia ze stopą cukrzycową. Tak więc osoby, które przez lata zaniedbały swoje zdrowie muszą mierzyć się z konsekwencjami.
Pacjenci, którzy doświadczyli już dużych problemów ze stopami wiedzą jak ważna jest ich odpowiednia pielęgnacja i profilaktyka. Nawet jeśli problem występuje na jednej stopie, drugą też należy traktować jak potencjalnie chorą. Jeśli o nią nie zadbamy tylko kwestią czasu jest pojawienie się ran.
Jak dbać o stopy, gdy mamy cukrzycę?
Inaczej wygląda pielęgnacja i codzienne „obowiązki” względem stóp osoby z raną i bez rany. W tym artykule zajęłam się osobą bez rany.
Od czego warto zacząć? Ponad wszystkim stoi unormowanie poziomu cukru więc należy wykonać szereg badań, w tym hemoglobinę glikowaną (HbA1c) i udać się do diabetologa, który powinien zbadać czucie powierzchowne i głębokie w stopach. Poziom cukru należy traktować bardzo poważnie, nawet jeśli wydaje nam się, że cukrzyca nie powoduje żadnych odczuwalnych dolegliwości. Po drugie, regularnie należy wykonać badanie usg doppler kończyn dolnych. Da nam to wiedzę w jakim stanie są naczynia krwionośne. Równolegle do uszkodzenia nerwów może dochodzić do choroby tętnic obwodowych. Nie omawiamy tu problemów z ranami, ale to właśnie dlatego, często, rany nie mogą się zagoić i potrzebna jest interwencja chirurga naczyniowego.
Zapobieganie stopie cukrzycowej. Usuwanie modzeli, obcinanie paznokci, bezpieczne buty
Regularne wizyty w gabinecie podologicznym, które odbywają się w zależności od potrzeb w odstępach od 2-3 tygodni do około 2 miesięcy wyeliminują najczęstsze przyczyn ran na stopach. Są to modzele i odciski, które należy regularnie usuwać oraz problemy z wrastającymi paznokciami. Nieprawidłowe skracanie paznokci jest nadal w Polsce jedną z przyczyn amputacji. Tak, bywa, że pacjenci tracą nogi przez, wydawałoby się błahy, ale przeoczony lub zbagatelizowany problem z paznokciem. Kolejnym bardzo istotnym elementem jest dobór odpowiedniego, bezpiecznego obuwia. Warto też korzystać z pomocy fizjoterapeuty, aby zachować sprawność i ruchomość kończyn dolnych. Pielęgnacja skóry i paznokci przy stopie cukrzycowej w domu Kiedy mamy już ustalone kwestie medyczne, warto wiedzieć jak samodzielnie dbać o stopy w domu. Oto kilka prostych zasad:
Osoby zagrożone powstaniem ran cukrzycowych, ale też wszyscy cukrzycy powinni codziennie myć i dokładnie oglądać swoje stopy i przestrzenie między palcami. W przypadku problemów ze wzrokiem należy o pomoc poprosić domowników.
Praktyczne jest też używanie białych lub jasnych skarpet, na których będzie widoczna plamka krwi, gdyby doszło do zranienia.
Kąpiel stóp powinna być krótka i w niezbyt ciepłej wodzie (do 5 minut, nie moczymy stóp długo!).
Nie używamy też tarek i pumeksów. Ścierana pumeksem lub tarką skóra rogowacieje jeszcze mocniej i problemy się nasilają.
Nadmiar zrogowaciałego naskórka usuwa w bezpieczny sposób (za pomocą skalpela, zupełnie bezkrwawo) podolog, pielęgniarka, wykwalifikowana kosmetyczka lub lekarz.
Skarpety dla osób z cukrzycą to więcej niż element bielizny osobistej Niezwykle ważne są skarpety, w jakich chodzimy. Po pierwsze nie mogą blokować przepływu krwi, ściskać nóg i zawierać szwów, które drażnią skórę. Doskonale, jeśli zawierają np. srebrne włókna, dodatek cynku, algi lub naturalną wełnę. Warto dodać, że skarpety te nawet po wielokrotnym praniu zachowują swoje właściwości. Odpowiednie skarpety zabezpieczą stopy, nie dopuszczą do rozwoju bakterii i grzybów i ochronią stopy przed obtarciami. Dostępne są też skarpety Crabyon z włóknami z pancerzy krabów, które wspierają nawilżenie skóry i przyspieszają jej regenerację. Z kolei skarpety pięciopalcowe ze srebrem zapobiegają otarciom i dodatkowo dbają o przestrzenie międzypalcowe. Jest w czym wybierać.
Uwaga, można zrobić sobie krzywdę Muszę wspomnieć też o zakazie stosowania skarpet złuszczających. Jest to bardzo niebezpieczny produkt. Bezwzględnie odradzam. Podobnie jak wszelkie płyny na odciski z apteki, które zawierają kwasy. Cukrzycy nie powinni stosować kremów rozgrzewających stopy oraz ogrzewaczy, koców elektrycznych i grzejących butów elektrycznych.
Profilaktyka przy stopie cukrzycowej. Dlaczego warto ją stosować?
Najważniejsze jest to, że dbając o stopy regularnie unikamy groźnych powikłań. W dłuższej perspektywie jest to najtańsze rozwiązanie a przede wszystkim pozwala zachować sprawność ruchową i samodzielność i uniknąć cierpienia. Każdy kto doświadczył groźnych problemów ze stopami mówi to samo: gdybym wiedział wcześniej/ gdybym wiedziała wcześniej…dbałabym o siebie. Teraz Państwo już wiecie, więc dbajcie.
Praca z osobami cierpiącymi z powodu "stopy cukrzycowej" lub miażdżycy uświadomiła mi, że w Polsce jest jeszcze wiele do zrobienia w kwestii profilaktyki, zapobiegania, myślenia "na przyszłość", kilka kroków naprzód. Po co? Aby nie trzeba było tych stóp ratować przed amputacją. Żeby codzienna, mądra pielęgnacja była wystarczająca.